Prvi putnički let između Londona i Pariza: Jedan pilot i jedan novinar koji su pisali istoriju

Hiljadama putnika koji svakodnevno putuju avionom između Londona i Pariza na jednom od nekih 50ak letova koji danas spajaju glavne gradove Ujedinjenog Kraljevstva i Francuske verovatno ni ne pada na pamet da je pre samo nešto više od jednog veka prvi putnik na ovoj liniji - bio i jedini!

Tu čast i privilegiju ali i verovatno strah od nepoznatog koji je imao jedan engleski novinar koji je za to platio preračunato u današnje vrednosti više od 1000 evra. Da je živ verovatno bi se i on čudom čudio kako danas izgleda letenje i da između dva evropske glavna grada može ako se ne izvoljeva previše doći za 30 ak evra ili čak i manje.

Saobraćaj na jednom od najprometnijih vazdušnih koridora u Evropi počeo je baš na ovaj dan pre više od jednog veka. Kompanija Air Transport & Travel (AT&T) je 25. avgusta 1919. godine otvorila prvu komercijalnu liniju između britanske i francuske prestonice na kojoj danas na dnevnom nivou putuje nekoliko hiljada ljudi.

Priča o letovima između Londona i Pariza počinje još ranije - tačnije 1911. godine kada je avijatičar Pjer Prije u letelici marke Bleriot obavio prvi uspešan petosatni "skok" između dva glavna grada.

Uzbuđenje i entuzijazam vazduhoplovaca sa obe strane La Manša je rastao. Nakon prvog uspešnog leta pojavile su se nove ideje o spajanju Londona i Pariza ali je ambicije, makar privremeno, ugušio Prvi svetski rat tokom kojeg su svi napori tada još uvek skromne avio-industrije bili usmereni na proizvodnju vojnih letelica.

Nakon do tada najvećeg oružanog sukoba u istoriji čovečanstva, Britanci su u svojim vojnim hangarima još uvek imali veliki broj aviona.

Među popularnijim modelima tog vremena je bio DH4A - proizvod jedne od prvih britanskih fabrika aviona Airco. DH4A je tokom rata služio kao bombarder ali je nakon 1918. godine počeo da se koristi kao putnički avion.

Jedna od Airco letelica izbačen iz flote britanskih oružanih snaga je završila u floti kompanije Air Transport & Travel.

Avion sa registracionom oznakom G-EAJC je 25. avgusta 1919. godine ušao u istoriju jer je upravo sa njime obavljen prvi komercijalni let između Londona i Pariza.

Istorijskom značaju ovog poduhvata doprinosi i činjenica da je avion poleteo sa improvizovanog aerodroma Hounslow Heath koji se nalazi blizu Heathrowa - jednog od najvećih aerodroma današnjice. G-EAJC je u Francuskoj sleteo na aerodrom Burže koji vazduhoplovne profesinalce iz celog sveta, kao i ljubitelje avijacije asocira na tradicinalni sajam vazduhoplovstva.

Avionom je tog dana upravljao poručnik Bill Lawford veteran kraljevskog ratnog vazduhoplovstva (Royal Air Force - RAF) koji je u svojoj letelici prevozio samo jednog putnika. "Srećnik" na prvom letu je bio Stevenson-Ris, novinar londonskog lista Evening Standard, koji je za ovu avanturu platio 21 funtu, odnosno oko 1000 funti u današnjoj valuti.

Bill Lawford i Stevenson-Reece su stigli do Pariza za tada neverovatnih dva sata i 30 minuta. U poređenju sa letom Pierre Priera od osam godina ranije, AT&T je do Pariza stizao duplo brže.

Air Transport & Travel će samo nekoliko dana kasnije dobiti konkurenciju na ovoj liniji. Prevoznik Handley Page Transport je 2. septembra 1919. godine takođe počeo da povezuje London i Pariz ali je umesto uzletišta Hounslow Heath koristio aerodrom London Cricklewood.

Međutim, letovi AT&T će biti kratkog daha jer je već krajem 1920. godine kompanija prekinula sve operacije. Prevoznik je tada pripadao BSA Grupi koja je oformila novu avio-kompaniju pod imenom Daimler Airway ali ni ona neće dugo opstati kao nezavisan brend.

Već 1924. godine kompanija se spaja sa Handley Page Transportom i još nekoliko malih prevoznika i oni formiraju Imperial Airways - prvu "ozbiljniju" avio-kompaniju koja će Veliku Britaniju povezati sa kolonijama u Africi, Aziji i Okeaniji.

Ni Imperial Airways nije uspeo da opstane te je nakon 15 godina sa firmom British Airways Ltd inkorporiran u zajedničku kompaniju British Overseas Airways Corporation (BOAC). Konsolidaciji avio-kompanija u Velikoj Britaniji tu nije bio kraj jer su BOAC i British European Airways (BEA) 1974. godine udružili snage i oformili današnji British Airways.

(Aero.rs)