Vreme čitanja: oko 6 min.
Avion američkih specijalaca u Srbiji: Šta znamo o MC-130J Commando II i zašto je boravio u Nišu
Vreme čitanja: oko 6 min.
Nije u pitanju bila nikakva specijalna ili tajna aktivnost - iako je Commando II namenjen za njih - specijalci USAF bili su u Srbiji da odaju počast čuvenoj Misiji Halijard, jednoj od najvećih operacija spasavanja savezničkih pilota oborenih tokom Drugog svetskog rata
U Srbiji - preciznije na niškom aerodromu Konstantin Veliki - je sredinom meseca boravio avion američkog ratnog vazduhoplovstva (USAF - United States Air Force) MC-130J Commando II koji pripada 67. eskadrili za specijalne operacije Noćne sove (67th SOS Night Owls) iz baze RAF Mildenhall u Engleskoj. Ovaj avion je namenjen, kako i samo ime jedinice sugeriše, izvođenju specijalnih i često tajnih operacija “iza linija”.
Preporučujemo
Celo Ratno vazduhoplovstvo i PVO danas na Batajnici: Šta će biti sve prikazano
Prvi Top Gun piloti bili su Afroamerikanci: Priča o pukovniku Džejmsu Henriju Harviju III
Kako je za Aero.rs potvrđeno u Ambasadi SAD, avion je u Srbiji boravio nedelju dana: Došao je 15. septembra a Srbiju je napustio u nedelju 22. septembra.
Nije u pitanju bila nikakva specijalna ili tajna operacija - iako je Commando II namenjen za njih a posade Noćnih sova redovno vežbaju upravo takve scenarije. Specijalci USAF bili su da podsete na čuvenu Operaciju Halijard, jednu od najvećih operacija spasavanja savezničkih pilota oborenih na prostoru koji je kontrolisala nacistička Nemačka tokom Drugog svetskog rata, čija je osamdesetogodišnjica obeležena u Pranjanima 21. septembra, u prisustvu američkih i srpskih vojnih i državnih zvaničnika, porodica spašenih pilota i onih koji su ih spasavali ratne ‘44. godine.
Ovo nije prvi put da je MC-130J leteo iznad Pranjana: Prošle godine je takođe napravio "komemorativni prelet" ali nije sletao u Srbiju, već je doleteo iz baze u Italiju i u nju se vratio, o čemu je Aero.rs tada pisao
U njihovu čast, iz MC-130J Commando II, simbolično kao naslednika čuvenih Douglas C-47 Skytrain transportera, zajednički padobranski skok na ceremoniji u Pranjanima izveli su američki i srpski specijalci: čuvene Zelene beretke iz 1. bataljona 10. specijalne grupe (1st Battalion, 10th Special Forces Group (Airborne)) i pripadnici - ako je sudeći po uniformama - Specijalne anti-terorističke jedinice MUP Srbije.
Predhodnih dana takođe su izvođeni zajednički skokovi iznad Srbije, uključujući i, kako smo saznali od američkih vojnih izvora i noćni - a to potvrđuju i kasnije distribuirane fotografije koje čitaoci Aero.rs sada imaju prilike da vide. Desantiralo se na sportski aerodrom Lisičji jarak nedaleko od Beograda.
Kao neko ko se nagledao u novinarskoj karijeri priličnog broja odloženih padobranskih takmičenja zbog vremenskih uslova, moram da primetim da su, sudeći po fotografijama i snimcima, neki od skokova izvedeni i kroz oblake: To je nešto što padobranci načelno ne rade, ali specijalcima Zelenih beretki i SAJ očigledno nije bio problem.
Lockheed Martin MC-130J Commando II, kako je puno ime ove letilice, nastao je razvojem, odnosno opremanjem sofisticiranom elektronikom i posebnom opremom čuvenog transportnog aviona Lockheed C-130 Hercules, preciznije njegove najmodernije C-130J Super Hercules varijante koja se danas proizvodi. Starije varijante, MC-130E Combat Talon i MC-130P Combat Shadow, povučene su iz operativne upotrebe.
U svojim kanalima komunikacije, američko vazduhoplovstvo navodi da je Commando II namenjen za “izvodi tajne i low-profile (odnosno što manje primetne, op. aut) operacije, bilo samostalno ili u sadejstvu vazduhoplova, danju, noću i u lošim vremenskim uslovima. MC-130J koristi se za ubacivanje i izvlačenje specijalnih snaga, kao i njihovo snabdevanje putem desantiranja padobranima ili sletanjem.”
USAF navodi da je jedna od misija MC-130J dopuna gorivom helikoptera i tilt-rotor vazduhoplova. Ono što je zanimljivo, pored “klasičnog” pretakanja u letu - koliko god klasično može biti kad se to radi noću, nisko i u blizini potencijalnih pretnji - specijalne snage USAF razradile su i metodu tzv. “isturenih benzinskih stanica”: Commando II sleti na neki pogodan teren što bliže zoni dejstva, i na zemlji iz svojih rezervoara pretače gorivo drugim vazduhoplovima. Pogađate, sve se to dešava veoma brzo, najčešće noću u mrklom mraku i uz pomoć night vision naočara (NVG).
USAF na svojim zvaničnim internet stranicama navodi da je jedna od misija MC-130J “ulaženje u politički osetljive ili neprijateljske teritorije”, kao i da “prvenstveno leti noću kako bi smanjio verovatnoću vizuelnog otkrivanja”.
Očekivano za moderni avion, kokpit je u potpunosti digitalan (“glass cockpit”) sa digitalnom avionikom i višefunkcionalnim prikazivačima (MFD), MC-130J poseduje potpuno digitalnu konzolu za operatora borbenih sistema (CSO - Combat System Operator); prikazivače u vidnom polju (HUD); integrisane navigacione sisteme sa dvostrukim inercijalnim navigacionim sistemom (INS) i globalnim pozicionim sistemom (GPS); niskoenergetski kolor radar, AN/AAS-52(V) elektro-optički infracrveni napadno-navigacioni sistem, dvostruki satelitski sistem za razmenu glasa i podatka, između ostalog: Ukratko, šta postoji od avionike a može da mu bude potrebno, verovatno se nalazi u Commando II.
MC-130J pogone četiri nova turbo-propelerska motora Rolls-Royce AE 2100D3 sa šestokrakim, kompozitnim propelerima. Pored standardnih infrarvenih i radarskih “mamaca” za samo-odbranu, Commando II opremljen je i sa sistemom (LAIRCM - Large Aircraft Infrared Countermeasures) koji ga dodatno štiti od pretnji sa zemlje a uključuje senzore za detekciju raketa i laser koji “zbunjuje” projektile i skreće s kursa, odnosno po dalje od aviona na koji su usmerene.
MC-130J deli zajedničke sisteme sa verzijama HC-130J Combat King i leteće topovnjače AC-130J Ghostrider.
Komanda specijalnih snaga američkog vazduhoplovstva (Air Force Special Operation Command - AFSOC) namerava da dodatno unapredi sposobnost MC-130J da preživi i deluje u neprijateljskom okruženju u okviru Capability Release 2 programa, što uključuje radar za praćenje i izbegavanje terena (TF/TA), kao i RFCM (Radio Frequency Countermeasure) i AbMN (Airborne Mission Networking) elektronske sisteme.
Unapređeni avioni će dobiti novo ime Combat Talon III i “otvoriće put ka budućim sistemima misija i odbrane sa otvorenom arhitekturom, visokom integracijom i automatizacijom”, navodi Air and Space Forces, zvanično glasilo USAF.
“Silent Knight TF/TA radar je smešten u drugom radomu ispod kokpita i omogućava MC-130J da u potpunosti zameni MC-130H u ulozi infiltracije tokom noći i u nepovoljnim vremenskim uslovima. RFCM modernizuje elektronsko ratovanje, poboljšava detekciju, lociranje i odgovor na nove pretnje, dok AbMN pruža posadi zajedničku sliku situacije u vazduhu i na zemlji za snalaženje u kompleksnim borbenim okruženjima”, prenosi Air and Space Forces.
Podsetimo, Operacija Halijard (Operation Halyard) trajala je od početka avgusta do kraja 1944. i osmišljena je od strane američke obaveštajne službe OSS sa ciljem izvlačenja oborenih savezničkih avijatičara koji su uspeli da se spasu iskakanjem iz aviona.
Kada su obaveštajci saznali da posade vazduhoplova se kriju u Srbiji, kancelarija za strateške poslove OSS-a napravila je plan da izvuče svoje ljude iz okupirane srpske države. Dok je narod Srbije skrivao oborene avijatičare, deleći ono malo hrane što su imali i zbrinjavajući njihove povrede, OSS je krenuo na posao. Do početka avgusta 1944. godine, uz pomoć lokalnog stanovništva započela je čišćenje terena i pravljenje tajne piste koja bi savezničkim posadama omogućila izvlačenje i povrat svojim kućama.
Operacija Halijard - ili bar njen aktivni deo, odnosno izvlačenje oborenih posada - počela je u martu 1944. godine, kada je komandant JVUO general Dragoljub Mihailović naredio izgradnju piste sa koje je obavljana vazdušna evakuacija savezničkih pilota i u čijoj su izgradnji učestvovali meštani Pranjana i okolnih sela.
Sa improvizovanih pista u Srbiji i Bosni i Hercegovini evakuisano je 500 savezničkih avijatičara, od čega 417 Amerikanaca. U periodu od avgusta 1944., do februara 1945. godine avijatičari su prevoženi u američke baze u Italiji.
Department of Defense video by Senior Airman Jan K. Valle
Na obeležavaju osam decenija od ove smele operacije, predsednik Fondacije Halijard Džon Kapelo i nekadašnji vazduhoplovni ataše SAD u Beogradu podsetio je na događaj kada je spaseni američki pilot ostavio tada dečaku svoje čizme u znak zahvalnosti za svu pomoć, jer tada nije imao ništa drugo da mu ostavi. Osamdeset godina kasnije, unuk tog pilota Kenet Volker prisustvovao svečanosti i simbolično predao sada 96-godišnjem Rodoljubu Jankoviću nove čizme.
Ovogodišnju ceremoniju je predvodio ministar za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Nemanja Starović, a vence su položili i ambasador SAD Kristofer Hil, predstavnici Ministarstva odbrane i Vojske Srbije, Opštine Gornji Milanovac, delegacije pet država učesnica Misije Halijard i Fondacije Halijard sa članovima porodica učesnika ove misije.
(Aero.rs)
Povezane vesti
Štednja u USAF: Da li će avioni šeste generacije biti poslednji sa ljudskom posadom?
Evo u kojim bazama Američkog ratnog vazduhoplovstva će biti bombarderi B-21
Verovali ili ne: Najstariji avioni koji još lete u USAF imaju više od 65 godina
Teroristički napadi na SAD 23 godine kasnije: Zašto je USAF zakazao, a Nacionalna garda odigrala veliku ulogu?
Video: Airbus Helicopters H145M prikaz Helikopterska jedinica MUP Srbije
Aero Telegraf zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.
