Hrvatska od danas ne čuva svoje nebo, NATO privremeno preuzima zaštitu: Poslednje dežurstvo za MiG-21
Hrvatska je od 1. decembra privremeno - na trinaest meseci po planiu - delegirala misiju zaštite svog vazdušnog prostora NATO saveznicima. Po svemu sudeći, poslednji dan novembra je bio i poslednji dan kada je legendarni MiG-21 imao zadatak čuvanja neba jedne evropske države.
“Od nedelje 1. decembra 2024. godine, air policing, mirnodopski zadatak nadzora i zaštite vazdušnog prostora, privremeno će se - do kraja 2025. godine, odnosno početka 2026. godine - obavljati iz vazduhoplovnih baza susednih saveznickih zemalja Italije i Mađarske, italijanskim avionima Eurofighter i mađarskim Gripen. Republika Hrvatska neće imati trošak, tj. ta usluga se ne plaća. I druge članice NATO-a u prelaznom periodu obuke svojih pilota za air policing, privremeno su poveravale svojim saveznicima”, navodi se u današnjem saopštenju hrvatskog ministarstva odbrane.
Preporučujemo
Grci šalju S-300 Jermeniji
Bombardier isporučio prvi Global 6500 američkim oružanim snagama
Unapred odgovrajući na pitanje koje se u javnosti nameće zašto ulogu zaštite suvereniteta hrvatskog neba nisu preuzeli novoisporučeni Dassault Rafale, iz MORH uveravaju da je to da se ne bi remetila obuka na novim avionima koja je u toku:
“Ministarstvo odbrane već je izveštavalo da Rafale sprovode zaštitu suvereniteta hrvatskog vazdušnog prostora, ali privremeno ne formiraju dežurni borbeni dvojac kako se ne bi uticao na intenzitet i sprovođenje obuke pilota”
Ipak, hrvatski mediji podsećaju na ranije datu izjavu komandanta Hrvatskog ratnog vazduhoplovstva (HRZ) generala Michaela Križaneca da se očekuje da HRZ dostigne početnu operativnu sposobnost (initial operational capability - IOC) na avionima Rafale krajem 2025. godine, što se savršeno uklapa u saopštenje MORH, odnosno predviđeni period u kome novi avioni još uvek neće biti angažovani za air policing.
Početna operativna sposobnost po definiciji, pojednostavljeno znači da vazduhoplovstvo ima dovoljno operativnih aviona, adekvatno obučenih pilota, tehničkog osoblja, naoružanja, sredstava i opreme za podršku kako bi obavljalo operativne misije.
Ranije potpisane bilateralne sporazume (technical arrangement) na nivou oružanih snaga, u ime ministartsva odbrane potpisali su u septembru komandanti ratnih vazduhoplovstava.
Tada je portal obris.hr izvestio “da se još neki detalji dogovaraju” ali da će mađarski višenamenski avioni Gripen biti zaduženi za air policing severnog i kontinenatalnog dela Hrvatske, dok će - sasvim prirodno - Aeronautica Miltare Italiana (AMI) nadgledati južni, odnosno jadranski deo. Ovaj izvor podseća da sličan sporazum sa susednim državama ima i Slovenija, ali za razliku od Hrvatske koja je zbog praktičnih razloga odnosno svog geografskog oblika podeljena u dva sektora, dežurstvo iznad Slovenije podeljeno je na smene, odnosno vremenske periode.
Od država nastalih na teritoriji nekadašnje jugoslovenske federacije, jedino su Srbija i Hrvatska zadržale kapacitet samostalne kontrole i nadzora svog vazdušnog prostora. Air policing misije iznad Crne Gore i Severne Makedonije obavljaju italijansko i grčko vazduhoplovstvo, iznad Bosne i Hercegovine NATO snage, a Slovenije, kako je navedeno, Italija i Mađarska
Hrvatska je svoj prvi avion MiG-21 dobila pre skoro 33 godine, 4. februara 1992. godine kada je sa aerodroma Bihać ovim avionom prebegao iz JNA kapetan I klase Borović i sleteo na pulski aerodrom. Još dva MiG-21bis u Hrvatsku su došla na isti način, prebegom pilota Ivandića i Selaka sa aerodroma Ponikve u maju iste godine, iz RViPVO tek formirane Savezne Republike Jugoslavije.
Krajem 1993. i početkom 1994. iz skladišta bivših sovjetskih republika gde trgovci nisu previše marili za embargo UN hrvatska je nabavila - prema nekim procenama - četrdesetak rasklopljenih MiG-21. Isporuka je uključivala i preko potrebne dvosede MiG-21UM za obuku. Od celog kontigenta, najmanje 20 (najčešće se pominje broj od 24) ušlo u operativnu upotrebu.
Daleko od idelanog za napade na ciljeve na zemlji, u nedostatku drugih borbenih aviona, tokom akcija u sukobu sa snagama tadašnje Republike Srpske Krajine, ali i na teritoriji Bosne i Hercegovine, hrvatski MiG-21 imali su ulogu jurišnika, odnosno aviona za neposrednu vatrenu podršku. Nekoliko aviona i pilota je izgubljeno u ovim akcijama.
Avioni koji su se zadržali u upotrebi 2003. godine su remontovani i minimalno modernizovani u saradnji sa rumunskim Aerostar i tada su dobili oznaku MiG-21bisD i MiG-21UMD. Još jedan remont je usledio desetak godina kasnije u Ukrajini.
Do nabavke Dassault Rafale čije su isporuke počele ove godine, MiG-21, iako lovac 2. generacije i po svim parametrima zastareo, bio je jedini borbeni avion u inventaru HRZ i, slično kao i u Srbiji do nabavke dodatnih MiG-29 i njihove modernizacije - imao je ključnu ulogu u pukom opstanku borbene avijacije kao komponente oružanih snaga, odnosno kontinuitetu letačke obuke i air policing misije.
(Aero.rs)
Povezane vesti
Hrvatska dobila 11. Rafal, sledećeg meseca u Zagreb stiže poslednja poručena letelica
Četiri američka i četiri ruska među prvih deset: Ovo su najbrojniji borbeni avioni na svetu
Hrvatski lovci Rafale presreli putnički avion i pratili ga do sletanja: Ovo je bio razlog
Hrvatskoj isporučen sedmi Dassault Rafale
Video: Obuka na helikopterima Mi-35 na vojnom aerodromu Morava u Lađevcima kod Kraljeva
Aero Telegraf zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.
