Kinesko čudovište: Poletela najveća bespilotna letelica na svetu, nosi dronove-kamikaze i vođene rakete

Kina je čini se ponovo podigla uloge u globalnoj trci u naoružanju. Gigantska bespilotna letelica Điutjan (engl. Jiutian), koja je 11. decembra 2025. godine prvi put poletela iznad provincije Šansi, nije samo još jedan borbeni dron – reč je o svojevrsnom letećem "nosaču dronova“ teškom 16 tona, projektovanom da izbacuje rojeve manjih letelica koje mogu da preplave neprijateljsku odbranu.

Sa nosivošću do čak 6 tona, Điutjan se odmah pozicionirao kao najveća borbena bespilotna letelica - borbeni besposadni sistem (UCAV / UCAS), noseći gotovo četiri puta više korisnog tereta i naoružanja od komparativnog američkog rivala MQ-9 Reaper, čija je nosivost prema objavljenim podacima oko 1.700 kilograma.

Preporučujemo

AI ilustracija: Salinger Igor

Razvoj potpisuje kineski gigant AVIC (Aviation Industry Corporation of China), a iako se pominju i civilne primene, dostupni koncepti jasno ukazuju na sistem namenjen višeslojnom ratovanju, uključujući lansiranje rojeva napadnih "kamikaze" dronova, nošenje teškog vođenog raketnog naoružanja, ali i širok spektar drugih misija.

"Košnica" za dronove u trupu

Dok zvanični Peking stidljivo pominje upotrebu u humanitarnim misijama, kompjuterske animacije na kineskoj televiziji ne ostavljaju mnogo prostora za drugačija tumačenja: prikazuju Điutjana kako ispušta roj pametnih kvadrokoptera, koordinisanih veštačkom inteligencijom, koji deluju protiv velikih pomorskih ciljeva, čisteći put za teške krstareće i druge rakete.

Nakon prvog leta iz baze Pučeng, očigledno je da AVIC ovu platformu ne tretira kao eksperimentalni projekat. Điutjan je velika bespilotna letelica sa mlaznim motorom postavljenim na gornjoj strani trupa, karakterističnim H-repom i velikim ravnim krilima, prilagođenim letu na velikim visinama.

Njegova ključna prednost je nosivost. Sa maksimalnom poletnom masom od 16 tona, može da ponese do 6 tona korisnog tereta. Centralni deo trupa projektovan je kao modularni spremnik, tzv. Immersion Hive Module. Kroz bočna vrata, Điutjan može u letu da izbaci stotine manjih dronova, ali i da nosi različite vrste teškog naoružanja.

Na snimcima sa izložbi i konceptualnim prikazima, pored rojeva bespilotnih letelica, Điutjan je prikazan sa raketama vazduh–vazduh i vazduh–zemlja, uključujući modele koji odgovaraju projektilima PL-12AE i PL-15.

Zvaničan narativ: "Dron za civilne namene"

Kineski državni mediji, poput CGTN i Xinhue, insistiraju na tome da je Điutjan "dron opšte namene", sa naglaskom na civilne zadatke. Pozivajući se na zvaničnike AVIC, navode se misije poput isporuke teškog tereta u nepristupačne oblasti, uspostavljanja hitnih komunikacija, pomoći tokom prirodnih katastrofa, kao i geografskog snimanja i mapiranja resursa.

Sa doletom od 7.000 kilometara i sposobnošću da ostane u vazduhu do 12 sati, letelica zaista poseduje kapacitete za takve zadatke. Ipak, vojni teret prikazan u promotivnim materijalima i na sajmovima jasno ukazuje da je primarna namena platforme... znatno šira.

Jedna platforma, više uloga

Za razliku od RQ-4 Global Hawk, koji je fokusiran isključivo na visinsko izviđanje, ili MQ-9 Reaper, koji je pre svega namenjen preciznim udarima, Điutjan objedinjuje obe uloge i ide korak dalje.

Njegov modularni teretni prostor omogućava gotovo trenutnu promenu zadatka — od elektronskog ometanja, preko transporta tereta, do koordinacije autonomnih udara.

Prema navodima portala TheAsiaLive, upravo ta prilagodljivost čini Điutjan posebno pogodnim za sporne pomorske zone, gde se prioriteti misija brzo menjaju u zavisnosti od kretanja protivničkih snaga. U strateškom smislu, letelica deluje kao sistem projektovan za fazu nakon uspostavljanja vazdušne nadmoći, sa zadacima koji se kreću od stalnog nadzora Tajvana do preciznih udara u blizini američkih vojnih baza na Guamu.

AI ilustracija: Salinger Igor

Iznad Tajvana i Južnog kineskog mora: Analitičari već imaju spremne scenarije 

Veliki deo pažnje koju je Điutjan privukao odnosi se na njegov operativni plafon leta od 15.000 metara, odnosno gotovo 50.000 stopa. Takva visina stavlja ga van domašaja brojnih sistema protivvazduhoplovne odbrane srednjeg dometa i svih lakih prenosnih sistema (MANPADS).

Stariji PVD sistemi sovjetskog porekla, poput 2K12 Kub (NATO oznaka SA-6) ili 9K37 Buk-M1 (NATO oznaka SA-11), projektovani su za dejstvo protiv ciljeva ispod 14.000 metara, dok i mnogi savremeni mobilni sistemi imaju ograničenja ispod visina na kojima bi Điutjan mogao rutinski da leti.

Ovakav profil omogućava letelici da, barem teorijski, dugotrajno boravi iznad spornih područja, kao što su Tajvanski moreuz ili Južno kinesko more, uz smanjen rizik od presretanja, navode očigledno zapadni analitičari očigledno zaintrigirani gigantskim dronom. U regionima gde dominiraju stariji ili PVD sistemi srednjeg dometa, Điutjan bi mogao da obavlja stalne ISR zadatke (izviđanje, nadzor i prikupljanje obaveštajnih podataka), kao i zadatke oobeležanja ciljeva, sa visokim stepenom bezbednosti.

Međutim, velika visina ne znači i neranjivost. Savremeni sistemi visokog dometa i velikih visina postoje i njihov broj raste. Države koje raspolažu sistemima poput THAAD-a (Terminal High Altitude Area Defense), sposobnog za presretanje ciljeva na visinama do 150 kilometara, mogle bi da ugroze ovakve bespilotne platforme, naročito ukoliko one lete predvidivim rutama ili se zadržavaju iznad nadziranih područja.

AI ilustracija: Salinger Igor

Sistemi kao što su Patriot PAC-3, KM-SAM Block II u Južnoj Koreji i Sky Bow III na Tajvanu imaju sposobnost dejstva na ili iznad letnog omotača Điutjana. Japanski razarači opremljeni sistemom Aegis Ballistic Missile Defense, klase Kongo i Atago, dodatno proširuju mogućnosti presretanja visoko letećih ciljeva u pomorskim zonama.

U takvom okruženju, preživljavanje Điutjana zavisilo bi od kombinacije potiskivanja neprijateljske PVO, eventualnih stealth karakteristika i zasićenja odbrambenih sistema upotrebom rojeva manjih dronova. Njegova visina pruža prednost, ali ta prednost nije apsolutna.

Značenje imena: Devet nebesa

Naziv Điutjan potiče iz kineskog izraza 九天, koji se sastoji od dva znaka: 九 (jiu), što znači devet, i 天 (tian), što označava nebo, nebesa ili nebo u kosmološkom smislu. U doslovnom prevodu, naziv znači Devet nebesa ili Najviša nebesa.

U kineskoj tradiciji, izraz devet nebesa koristi se kao simbol krajnje visine, vrhovnog dometa i najvišeg sloja neba. Taj pojam ne odnosi se isključivo na fizičku visinu, već i na strateški nadređen položaj, dominaciju prostora i delovanje izvan uobičajenih operativnih ograničenja.

U tom kontekstu, ime letelice treba da odražava njen planirani način upotrebe — dugotrajno prisustvo na velikim visinama, sa širokim operativnim zahvatom i strateškom ulogom.

Foto: x.com/Hurin92

Pogled sa zapada: Strah od industrijske moći Kine

Analizirajući širi kontekst, u svetu veoma referentni vazduhoplovni portal Avionist  ukazuje da komandanti Narodnooslobodilačke armije Kine  verovatno neće u potpunosti oslanjati ratovanje na ovakve platforme, imajući u vidu širok spektar drugih konvencionalnih i asimetričnih sposobnosti kojima raspolažu.

Ipak, kako navodi Avionist, uvođenje ovakvih bespilotnih sistema donosi dodatnu fleksibilnost i ublažava ograničenja vezana za ljudsku izdržljivost i logistiku održavanja. Poseban akcenat stavlja se na industrijsku moć Kine, naročito u poređenju sa Sjedinjenim Državama, koje se suočavaju sa problemima u lancima snabdevanja nakon pandemije Covid-19.

"Velika proizvodna sila poput Kine mogla bi da sprovede kombinovani asimetrični i konvencionalni napad sa kopna, vazduha i mora", navodi ovaj portal.

Mali električni teretni dron 

Samo dan ranije, električna letelica sa vertikalnim poletanjem i sletanjem AR-E800 (eVTOL), koju je razvila kompanija AVIC, obavila je svoj prvi let u istočnoj kineskoj provinciji Đangsi.Reč je o električnom dronu sa šest koaksijalnih rotora. "Tokom leta koji je trajao oko četiri minuta, letelica je izvela kompletan niz manevara, uključujući poletanje, lebdenje, okrete, kao i let unapred i unazad. Projektovana za izuzetno tih rad i nultu emisiju, AR-E800 može da ponese teret mase do 300 kilograma" prenosi Xinhua.

Kineska državna novinaska agencija navodi da prema procenama  konsultantske kompanije QYResearch, globalno tržište teretnih dronova moglo bi da dostigne vrednost od skoro 5 milijardi američkih dolara do 2031. godine, uz prosečnu godišnju stopu rasta od 35,8 odsto.

(Aero.rs)