Aeromiting tamo gdje večno sunce sja: 100 godina vazduhoplovstva u Severnoj Makedoniji
Glavni grad Severne Makedonije, tačnije aerodrom Stenkovec i Aeroklub Skoplje bili su u subotu (16.9.) domaćini najvećeg i verovatno najzanimljivijeg aeromitinga koji je ove sezone održan u regionu - ako regionom smatramo države nekdašnje jugoslovenske federacije - kako po broju tako i po raznolikosti učesnika.
Aeromiting je održan povodom obeležavanja 100 godina od osnivanja Aerokluba Skoplje i 100 godina postojanja avijacije u toj zemlji.
Manifestacije ove vrste, koje pored zabave publike imaju za cilj i popularizaciju avijacije, svih delatnosti u vazduhoplovstvu, prvenstveno poziva pilota, sportskog vazduhoplovstva, kao i promociju države i domaćina i učesnika, bile su nekako rezervisane za Srbiju, Hrvatsku i Sloveniju - bar one veće i sa inostranim gostima.
Centralni istorijski eksponat proslave obeležavanja 100 godina avijacije na nedu Severne Makedonije bila je jedrilica Ilindenka, koja se proizvodila u fabrici 20. maj u Skoplju pedesetih godina. Napravljeno je samo dva predserijska i nekoliko - prema dostupnim pdacima četiri - serijska primerka ovog vazduhoplova bez motora drvene konstrukcije. Korišćeni su u aeroklubovima Skoplje i Bitolj, kao i u Vršcu.
Sačuvana su dva komada, od kojih je jedan Muzej vazduhoplovstva - odnosno država Srbija - ustupila Aeroklubu Skoplje na određeno vreme i ono što je najvažnije, restauraciju i vraćanje "starog sjaja". Ovo je inače jedini vazduhoplov konstruisan i proizvođen na teritoriji Makedoniji.
Jedrilicu Ilindenka su iskoristili i premijer Severne Makedonije Dimitar Kovačevski i ministar inostranih poslova Srbije Ivica Dačić, koji je prisustvovao aeromitingu, za poziranje brojnim medijskim ekipama.
Domaća avijacija predstavila se skoro svime što trenutno leti u Severnoj Makedoniji: pored brojnih sportskih aviona iz aeroklubova i privatnih vlasnika, vizuelno najatraktivniji bio je nastup tri protivpožarna AT-802F Fireboss koji su leteći u formaciji istovremeno izbacili "vodene bombe".
Operater protivpožarnih aviona je valadina agencija pod nazivom Direkcija za zaštitu i spasavanje.
Odličan nastup imao je i helikopter Mi-8MT vazduhoplovnog vinga oružanih snaga Severne makedonije (Воздухопловен ВИНГ - formacija u NATO, ranga vazduhoplovne brigade) čija je iskusna posada veoma efikasno pokazala pred publikom da veličina i težina njhovog helikoptera nimalo ne mora da znači i tromost.
Čak šta više, zahvaljujući pre svega jakim motorima Klimov TV3-117 motorima i naravno veštini pilotiranja, Mi-17 bi pozavideli mnogi helikopteri.
Policijske avijacije Severne Makedonije predstavila se helikopterima Bell 412 i Bell 206 helikopterima njihove jedinice Jastrebovi
Zapaženi nastup imao je i T-28 Trojan iz flote Red Bulla, kao i veliki putnički - ako ni zbog čega onda zbog svoje veličine i jer je obojen u ružičasto i lila - Airbus A320 aviokompanije Wizzair, važnog "igrača" u aviosaobraćaju Severne Makedonije, kao i državni poslovni avion Leajet 60 karakteristične registracije Z3-MKD (Z3 je međunardna oznaka za Severnu Makedoniju)
Brojnosti, raznolikosti, a najviše zanimljivosti aeromitinga u priličnoj meri doprineli su vazduhoplovci RViPVO Vojske Srbije, o čemu je Aero.rs pisao prethodnih dana, kada ste na našem portalu mogli prvi da vidite fotografije prvog ikada pojavljivanja srpskih borbenih aviona MiG-29 na jednoj ovakvoj međunarodnoj priredbi, i to sa probe u petak, a zatim i sutradan sa samog dana aeromitinga
Podsetimo, RViPVO Vojske Srbije učestvovalo je na aeromitingu u Skopju i to pripadnici 101. lovačke avijacijske eskadrile Vitezovi iz 204. vazduhoplovne brigade sa avionima MiG-29 (L-18 i NL-18), 252. školsko-trenažne avijacijske eskadrile Kurjaci sa Ušća avionima Utva Lasta (V-54) i 119. mešovite avijacijske eskadrile Zmajevi iz sastava 98. vazduhoplovne brigade sa helikopterima Airbus H145M (H-50).
Dva MiG-29, jedan jednosed varijante 9-13 i jedan dvosed varijante 9-51, izvela su desetominutni prikaz koji je uključivao i simulaciju bliske manevarske borbe (dogfight, rekli bi u zapadnom avijatičarskom slengu) pred - kažu kolege iz Skoplja - oduševljenom publikom koja prvi put vidi ove avione iznad svog grada, barem od raspada SFRJ.
Ova dva primerka, danas u sastavu 101. lovačke avijacijske eskadrile nisu oni koji su isporučeni daleke 1987. - jednosed je jedan od četiti aviona koje je Belorusija donirala 2021., dok je dvosed iz ruske donacije 2017. godine. MiG-29 su, za potrebe uvežbavanja i prikaza na aeromitingu u Skoplju, prebazirani na aerodrom Narednik-pilot Mihajlo Petrović u Nišu.
Domaći školski avion Utva Lasta i njegove sposobnosti koje su pre sve prilagođene obuci pilota, prikazali su nastavnici letenja major Aleksandar Mrvic i kapetan Nikola Stankovic.
Zanimljivo je da je 20 primeraka Laste, koji su isporučeni Iraku između 2010. i 2012., opremljeno mitraljezima i bombama i korišćeno prema medijskim izveštajima u ratu protiv Islamske države.
Najmoderniji borbeni avion koji je nastupio pred publikom na aeromitingu povodom stogodišnjice avijacije u Severnoj Makedoniji bio je Eurofighter EF2000 Typhoon italijanskog ratnog vazduhoplovstva (Aeronautica Militare) i to iz jedince pod nazivom 936 GEA (Gruppo Efficienza Aeromobili) iz sastava 36° Stormo (vazduhoplovna formacija u NATO, ranga brigade u RViPVO).
Zanimljivo je da je - za razliku od srpskog RViPVO koje je na aeromiting poslalo u MiG-ovima pilote mlađe generacije - prema izvorima bliskim organizaciji aeromitinga za komandama italijanskog EF2000 bio je komandant jedinice, koji je iz nekog razloga u poslednjem trenutku zamenio kolegu koji je trebao da nastupa.
Aeronautica Militare inače preuzima uskoro zadatak zaštite i kontrole vazdušnog prostora iznad Severne Makedonije pa je ovo bila dobra prilika za pripadnike italijanskog RV da posete svoje saveznike iz NATO saveza gde uskoro dolaze na zadatak.
(Aero.rs/Dragan Cvetić/SI)
Video: Pogled iz pilotske kabine: Hitan medecinski prevoz povređenog helikopterom MUP Srbije
Aero Telegraf zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.