Četiri američka i četiri ruska među prvih deset: Ovo su najbrojniji borbeni avioni na svetu

Kao i svake godine, ugledni Flight International, vazduhoplovni časopis koji izlazi već više od 115 godina, objavio je pregled svetskih ratnih vazduhoplovstava u saradnji sa bazom podataka Cirium. Ovaj izvor se smatra jednom od najreferentnijih, bar kad su u pitanju javno dostupni podaci o vojnim vazduhoplovima širom sveta.

World Air Forces Directory 2025 sigurno nije apsolutno precizan, primetno je da se drži najčešće zvaničnih podataka koje same države saopštavaju ali u svakom slučaju vremenom je postao “biblija vojne avijacije” i pruža veoma dobar uvid u trendove i globalna kretanja stanja vazduhoplovstava širom sveta.

Prema novom WAFD, trenutno se u aktivnoj upotrebi nalazi ukupno 52.642 letelice u oružanim snagama 161 zemlje sveta, što predstavlja smanjenje od 759 letelica u odnosu na prethodnu godinu, odnosno od približno 1,5%.

Porast broja letelica zabeležen je u dva regiona: Afrika je povećala svoju flotu za 53 vazduhoplova, dostigavši ukupno 4.230 letelica, dok je Bliski Istok povećao svoju flotu za 22, i ukupno dostigao 4.595 letelica. Istovremeno, Rusija i zemlje Zajednice nezavisnih država (CIS) nisu zabeležile značajne promene, već su dodale skromnih 10 letelica, što je povećalo njihovu ukupnu flotu na 5.124 letelice, navodi Flight International, uz ogradu da je teško dobiti precizne podatke o ratnim gubicima, prvenstveno ruskog i ukrajinskog vazduhoplovstva.

Azijsko-pacifički region smanjio je broj letelica za 160, pa sada raspolaže sa ukupno 14.423 vazduhoplova. Severna Amerika je takođe zabeležila pad od 1%, smanjujući flotu za 190 letelica na ukupno 13.394. Evropa je imala značajniji pad od 4%, izgubivši 305 letelica, čime je flota Starog kontinenta smanjena na 7.760. Najveći procenat pada zabeležen je u Latinskoj Americi, gde je broj letelica opao za 6%, odnosno za 189 letelica, što sada ukupno iznosi 2.956 letelica.

Godišnji pregled otkriva i koji su najbrojniji borbeni avioni na planeti: nimalo začuđujuće, među prvih deset ima po četiri američka i ruska (sovjetska), ali i po jedan evropski i francuski. Ili tri ruska i jedan kineski, u zavisnosti da li J-7 računamo kao ruski avion po poreklu ili kineski po proizvodnji.

Među najrasprostranjenijim borbenim vazduholovima nalaze i najmoderniji poput Lockheed Martin F-35 Lightning II ali i danas već zastareli Suhoj Su-24 i Suhoj-27 kao i Čengdu J-7 koji je kineska kopija - doduše unapređena - (pra)starog sovjetskog MiG-21!

Koji su najbrojniji borbeni avioni na svetu?

F-16 Fighting Falcon: Više od 2000 komada širom sveta

Lockheed Martin F-16 Fighting Falcon (borbeni soko), razvijen od strane kompanije General Dynamics kao jeftinija i lakša alternativa F-15 Eagle (orao), postao je - i ostao - jedan od najpopularnijih i najprepoznatljivijih borbenih aviona na svetu, sa više od 4.600 proizvedenih primeraka.

Prvi let napravio je 1974. godine, a 50 godina kasnije, F-16 je i dalje u upotrebi u više od 25 vazduhoplovnih snaga širom sveta. Američko vazduhoplovstvo (USAF - United States Air Force) i Nacionalna garda koristi preko 700 ovih aviona, dok flote od više od 100 aviona koriste Egipat, Grčka, Izrael, Tajvan, Turska i Južna Koreja.

Iako stariji modeli F-16 postepeno izlaze iz upotrebe, nove i unapređene varijante poput F-16V Block 70/72 se i dalje proizvode. Zbog povećane potražnje, proizvođač Lockheed Martin je suočen sa problemima u ispunjavanju narudžbina, zbog čega su neke isporuke odložene. F-16 je proizveden u brojnim varijantama, često specijalizovanim za određene korisnike.

Raspadom Sovjetskog Saveza i Varšavskog pakta, F-16 je našao svoje mesto u vazduhoplovstvima brojnih država koje su se decenijama oslanjale na lovačke avione projektovane u biroima MiG i Suhoj.

Suhoj Su-27: Skoro 1300 u različitim varijantama

Sukhoi Su-27 je sovjetski višenamenski, dvomotorni, supersonični lovac sa naprednim manevarskim sposobnostima, pogotovu u vremenu nastanka. Projektovan je kao direktni konkurent američkim lovcima četvrte generacije poput Grumman F-14 Tomcat i McDonnell Douglas F-15 Eagle.

Su-27 je imao je dolet od 3.500 kilometara, sposobnošću nošenja teškog vazduhoplovnog naoružanja, u to doba sofisticiranom avionikom i odličnim manevarskim sposobnostima, što ga čini veoma respektabilnim protivnikom u zadatku prevlasti u vazduhu.

Prvi put je ušao u upotrebu 1985. godine u Sovjetskim vazduhoplovnim snagama, sa primarnom ulogom u sistemu PVO, posebno protiv američkih strateških bombardera kao što su Rockwell B-1B Lancer i Boeing B-52 Stratofortress.

Iz Su-27 je razvijena cela porodica aviona. Su-30 je višenamenski borbeni avion za sve vremenske uslove, misije vazduh-vazduh i vazduh-zemlja. Suhoj Su-33 je palubni lovac za odbranu flote sa nosača aviona. Dalje verzije uključuju Su-34, Su-35, Su-37 i Šenjang J-11.

Ovi avioni, pored Ruske Federacije, u upotrebi su i u Belorusiji, Ukrajini, Kini, Alžiru, Angoli, Kazahstanu, Etiopiji, Eritreji, Indiji, Indoneziji, Maleziji, Venecueli, Vijetnamu…

Karakteristike aviona iz Suhoj Su-27 porodice, pre svega aerodinamičke, kombinovane sa sposobnošću da obavlja gotovo sve vrste vazduhoplovnih borbenih zadataka značajno su uticale na dalji razvoj - prvenstveno ruskih - vazduhoplova.

Lockheed Martin F-35 Lightning II: Jedini borbeni avion pete generacije na listi

Jedini avion pete generacije na ovom spisku, F-35 je razvijen kako bi zamenio starije avione poput F-16 i F/A-18 u različitim granama američkih oružanih snaga. Takođe je uspešan izvozni proizvod, u upotrebi je u vazduhoplovnim snagama Australije, Danske, Holandije, Japana, Norveške, Italije, Velike Britanije, Izraela i Južne Koreje. U budućnosti ga očekuju Kanada, Poljska, Singapur, Nemačka i Švajcarska, između ostalih.

Pionirski u mnogim aspektima, F-35 je u početku imao brojne probleme, a razvoj je znatno premašio budžet. Međutim, uz rešenja tih problema, kompanija Lockheed Martin je nastavila da povećava proizvodnju aviona, i trenutno je u mogućnosti da proizvodi 156 aviona godišnje, sa tendencijom povećanja.

Hiljaditi avion je isporučen u julu 2024. godine, prema tvrdnjama američke kompanije, Lockheed radi na rešavanju zaostatka u proizvodnji, što bi moglo da potraje od 12 do 18 meseci. Kompanija je prošle godine isporučila 110 aviona, a planira čak 180 u 2025. godini.

Prema podacima sajta f35.com, ukupan nalet flote F-35 aviona širom sveta približava se impresivnoj vrednosti od milion časova (trenutno je 980.000) a za upravljanje ovim složenim sistemom obučeno je preko 2800 pilota.

F-35 Lightning II je porodica naprednih supersoničnih višenamenskih aviona sa osobinama smanjene učljivosti (stelt). Širok spektar misija uključuje klasične lovačke zadatke, napade na ciljeve na zemlji, elektronsko ratovanje i izviđanje.

Avion je jednomotorn, jednosed. Postoje tri osnovne varijante: F-35A (CTOL – konvencionalno poletanje i sletanje), F-35B (STOVL – skraćeno poletanje i vertikalno slijetanje) i F-35C, navalizovana verzija konstrusisana za upotrebu na nosačima aviona sa uzletanjem pomoću katapulta i sletanjem uz pomoć sistema za zaustavljanje (CATOBAR).

F-35 je pogonjen motorom Pratt & Whitney F135, koji omogućava brzine veće od 1.6 Maha. Ima taktički radijus 1200 do 1400 km u zavisnosti od misije i konfiguracije, koji se može produžiti dopunjavanjem gorivom u vazduhu.

Lightning II može nositi različite vrste oružja, uključujući rakete vazduh-vazduh, rakete vazduh-zemlja, precizno vođene bombe, kao i standardni ugrađeni petocevni rotirajući top kalibra 25mm GAU-22/A. F-35A varijanta može nositi do 8.160 kilograma naoružanja, dok F-35B i F-35C nose nešto manje kako bi zadržali sposobnost vertikalnog poletanja i sletanja.

Avion može biti opremljen raketama AIM-120 AMRAAM za borbu u vazduhu i precizno vođenim oružjem poput JDAM bombi za napade na ciljeve na zemlji.

F-35 je razvijen u okviru programa Joint Strike Fighter, sa ciljem da zameni starije avione kao što su F-16, F/A-18 i AV-8B Harrier II. Prvi put je poletao 2006. godine, a u službu Mornaričkog korpusa SAD-a ušao je 2015. godine, dok je USAF počelo da koristi ovaj tip 2016. godine. Izraelsko ratno vazduhoplovstvo je bilo prvo koje je upotrebilo F-35 u borbenim uslovima 2018. godine.

Do 2044. godine, SAD planira da nabavi više od 2.400 F-35 aviona, za koje je predviđeno da budu osnovni tip borbenog aviona sve tri grane oružanih snaga i da ostane u upotrebi najmanje do 2070. godine.

F-15 Eagle: 1000 aviona u samo pet vazduhoplovstava

Boeing (nekada Mc Donnel Douglas) F-15 Eagle (orao) je jedan od najuspešnijih američkih borbenih aviona, koji se koristi već više od četiri decenije. Kao i većina borbenih aviona koji su se do danas zadržali u upotrebi, prvobitno je razvijen kao lovac za prevlast u vazduhu, a kasnije je prilagođen i za druge misije.

Avion je konstruisan da bude izuzetno brz i okretan za svoju veličinu, sa maksimalnom brzinom od oko 2,5 M i plafonom leta do 20.000 metara. Dva turbomlazna motora Pratt & Whitney F100-PW-100, ključni su faktor za visoke performanse u skoro svim fazama leta.

F-15 je opremljen naprednim radarima i sistemima za elektronsko ratovanje, a naoružan je topom M61 Vulcan kalibra 20 mm i različitim raketama vazduh-vazduh, poput starije AIM-7 Sparrow, AIM-120 AMRAAM i AIM-9 Sidewinder, kao i precizno vođenim bombama za napade na kopnene ciljeve.

Sposobnost da nosi širok spektar naoružanja čini ga vrlo fleksibilnim za različite vrste misija, od presretanja neprijateljskih aviona do uloge taktičkog bombardera.

Najveći korisnik F-15 je američko vazduhoplovstvo, a koriste ga i Izrael, Japan, Saudijska Arabija i Katar. SAD i Izrael prednjače u borbenoj upotrebi F-15, koji su učestvovali u gotovo svim sukobima koje su ove dve države vodile u protekle četiri decenije - a nike ih bilo malo.

Tokom godina, F-15 je evoluirao kroz nekoliko varijanti, uključujući osnovnu verziju F-15A/B, poboljšanu F-15C/D i višenamensku F-15E Strike Eagle, koja je specijalizovana za napade na zemaljske ciljeve.

Najnovija varijanta, F-15EX, je unapređeni model sa modernizovanim sistemima, koji omogućava avionu da se nosi sa savremenim prijetnjama.

F/A-18 Hornet: 827 stršljena zuji širom sveta

Iako je ovaj avion - uz glumca Toma Kruza - glavna zvezda filma Top Gun: Maverick, u popularnoj kulturi nije uspeo da stekne slavu sada već legendarnog F-14 Tomcat iz prvog dela kultnog filma. Ipak, prema podacima Flight Internationala, 827 ovih aviona koriste oružane snage širom planete.

Razvijen od početka “dualno” i kao lovac i kao lovac-bombarder - otuda i oznaka F/A (Fighter Attack) za nosače aviona, odnosno mornaricu SAD (US Navy), takođe je izvezen u Australiju, Kanadu, Španiju, Finsku i druge zemlje, gde se koristi kao običan “kopneni” borbeni avion.

Tokom 1990-ih razvijena je značajno unapređena verzija, F/A-18E/F Super Hornet, koja je i dalje u proizvodnji. U međuvremenu, američka mornarica je počela da povlači stare verzije A, B, C i D, zamenjujući ih novim varijantama kako su one postajale dostupne. Tako da, iako je proizvedeno 1.479 Horneta, više od polovine njih je i dalje operativno.

Danas Hornet koriste Kanada, Finska, Španija, Kuvajt i Švajcarska, ali najveća flota ovih aviona je i dalje u SAD. Američki marinski korpus ima 137 aviona, dok američka ratna mornarica ima 416, što čini ukupnu flotu od 553 aviona. To je dve trećine svih operativnih F-18 aviona na svetu.

MiG-29: 788 komada, uključujući i 14 u Srbiji

MiG-29 (NATO oznaka Fulcrum) je lovački avion konstruisan u Sovjetskom Savezu krajem 1970-ih i početkom 1980-ih kao odgovor na američki F-16. Njegov osnovni cilj bio je da bude lakši i jeftiniji od znatno težeg i većeg Su-27 koji je istovremeno razvijan, zadržavajući široki spektar borbenih sposobnosti. Za razliku od F-16 opremljen je sa dva motora, što ga je otežalo, usložnilo održavanje ali je donelo dodatnu pouzdanost i robusnost.

MiG-29 je postao jedan od najprepoznatljivijih sovjetskih borbenih aviona na svetu, a njegova fleksibilnost, visoka brzina i manevarske sposobnosti učinile su ga popularnim među mnogim zemljama, posebno onima koje su bile povezane sa bivšim SSSR-om. Do danas je proizvedeno oko 1.600 komada, a avion je i dalje u upotrebi širom sveta.

Dugačak je 17,32 metra, a raspon krila je 11,36 metara. Maksimalna težina pri poletanju može biti do 18.000 kilograma, zavisno od konfiguracije i naoružanja. Avion je pogonjen sa dva turbomlazna motora RD-33, koja mu omogućuju da postigne maksimalnu brzinu od oko 2.400 km/h, odnosno 2,25 M.

MiG-29 koristile su skoro sve istočnoevropske države, članice Varšavskog pakta, kao i SFRJ, ali ih je većina povukla iz upotrebe i zamenila ili ih menja zapadnim avionima. Oni koji su zadržani u upotrebi, prošli su najčešće višestepeni proces modernizacije i de facto od lovačkog aviona su unapređeni u višenamenske borbene avione, sa modernim napadno-navigacionim sistemima i NATO kompatibilnim komunikacionim paketima.

MiG-29 u upotrebi je u Rusiji, Ukrajini, Severnoj Koreji, Poljskoj, Bugarskoj, Alžiru, Azerbejdžanu, Belorusiji, Bangladešu, na Kubi, u Egiptu, Indiji, Iranu, Libiji, Peruu, Jemenu, Uzbekistanu, pa čak i u SAD od strane privatne kompanije Ravn Aerospace koja nudi uslugu borbene obuke.

Zanimljivo je da je MiG-29, i to više od 20 komada, svojevremeno kupila i američka administracija od Moldavije, navodno da ne bi završili u iranskim rukama.

Od šesnaest MiG-29 (14 jednoseda i dva dvoseda) koji su isporučeni RViPVO Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije krajem 80-ih, jedanaest aviona je uništeno tokom sukoba sa NATO što u vazduhu ili na zemlji, a pet ih je preuzela Vojska Srbije kada je formirana 2006. godine. Jedan je izgubljen u udesu, a naknadno je od Ruske Federacije dobijeno šest aviona i još četiri od Belorusije.

Modernizacijom avionike i nabavkom novog i dodatnog naoružanja dovedeni su na standard koji je nazvan MiG-29SM.

Čengdu J-7: MiG-21 i dalje živi u 650 kineskih lovaca

Ovaj kineski avion se proizvodio skoro 50 godina, od 1965. do 2013. godine, i više od 2.400 komada je sišlo sa proizvodnih traka. Najveći deo aktivne flote i dalje je u službi vazduhoplovstva Narodne oslobodilačke vojske Kine (na zapadu poznatom kao PLAAF), sa blizu 400 aviona u službi, 30 u mornaričkim snagama i nekoliko desetina kao trenažni avioni.

Izvozna verzija, poznata kao F-7, koristi se u Bangladešu, Iranu, Mjanmaru, Severnoj Koreji i Pakistanu, kao i u nekoliko afričkih zemalja. Međutim, mnogi od tih aviona se povlače iz upotrebe, pa je Severna Koreja smanjila svoju flotu za 90 aviona 2024. godine, a Pakistan je povukao oko 40.

Ako vam J-7 izgleda poznato… ima dobar razlog za to. Tokom 1950-ih i početkom 1960-ih, Sovjetski Savez je podelio ogromnu količinu tehničke dokumentacije i obaveštajnih podataka sa Kinom. Rezultati toga mogu se videti u Šenjangu J-6, koji je razvijen na osnovu MiG-19. Kinezi su radili i na reverzibilnom inženjeringu u tom trenutku najmodernijeg MiG-21 kada su se odnosi između dve zemlje pogoršali, a projekat J-7 je zaustavljen.

Neočekivano, 1962. godine, Rusija je ponovo ponudila transfer tehnologije i navodno isporučila razne delove, dokumentaciju, pa čak i završene avione u Šenjang fabriku aviona. Međutim, dokumentacija je bila nepotpuna, pa su kineski dizajneri morali da prionu na ono po čemu su decenijama poznati - kopiranje naprednih tehnologija.

J-7 je na kraju izgledao vrlo slično MiG-21, uz određene razlike. Konkretno, hidraulični sistemi i unutrašnji raspored goriva su drugačiji, a pilotska kabina je redizajnirana. Ipak, u pogledu performansi i izgleda, J-7 i dalje je po mnogo čemu MiG-21, sa istom namenom i sličnim performansama, namenjen da bude jednostavan za upotrebu i efikasan u bliskoj vazdušnoj borbi.

Tokom vremena, J-7 je doživeo dodatna poboljšanja, posebno u avionici, naoružanju i aerodinamičkim osobinama. Verzija J-7E, predstavljena 1987. godine, imala je poboljšan dizajn krila, što je povećalo manevarske sposobnosti za 45%, kao i poboljšane performanse prilikom polijetanja i sletanja.

Takođe, J-7E je prvi MiG-21 model sa tzv HOTAS komandama (Hands On Throttle and Stick) i avionikom povezanom sa pilotovom kacigom, odnosni vizirom. Elektronske komponente britanskog porekla, kao što su nišan i multifunkcionalni prikaz, takođe su bile integrisane, poboljšavajući sposobnost za ciljanje i opštu borbenu efikasnost.

Zahtev Pakistana za boljim radarskim sposobnostima doveo je do razvoja J-7M krajem 1980-ih, koji je bio opremljen italijanskim FIAR Grifo-7 radarom, što je značajno poboljšalo sposobnost otkrivanja ciljeva. Sa ovim poboljšanjima, J-7 je postao još svestraniji avion, sposoban za dejstvo na ciljeve kako u vazduhu, tako i na zemlji.

J-7 je doživeo značajna poboljšanja tokom godina, ali kao lovac druge generacije naravno da nije postigao performanse savremenijih aviona; ipak, zahvaljujući svojoj pristupačnosti bio je izvožen u mnoge ekonomski siromašnije države, sa više od 20 varijanti u upotrebi širom sveta.

Eurofighter Typhoon: više od 500 i očekuju se nove isporuke

Typhoon (Tajfun), nazvan po čuvenom britanskom avionu iz perioda drugog svetskog rata, je evropski supersonični, višenamenski borbeni avion sa dva motora i kanard aerodinamičkom konfiguracijom.

Prvobitno je dizajniran kao lovac za nadmoć u vazduhu, a proizvodi ga konzorcijum Airbus, BAE Systems i Leonardo, koji vodi projekat kroz zajedničku holding kompaniju Eurofighter Jagdflugzeug GmbH.

Razvoj aviona započeo je 1983. godine kroz program Future European Fighter Aircraft, multinacionalnu saradnju između Velike Britanije, Nemačke, Francuske, Italije i Španije. Francuska je kasnije napustila konzorcijum i razvila avion Dassault Rafale.

Tehnološki demonstrator British Aerospace EAP, prvi put je poleteo 1986. godine, a prototip Eurofightera imao svoj prvi let 27. marta 1994. godine.

Avion je ušao u operativnu upotrebu 2003. godine, a danas je u službi vazduhoplovnih snaga Austrije, Italije, Nemačke, Velike Britanije, Španije, Saudijske Arabije i Omana. Kuvajt i Katar su takođe naručili avion, čime je ukupan broj naručenih aviona dostigao 680 do novembra 2023. godine.

Eurofighter Typhoon, kao i svi avioni četvrte i 4.5 generacije, ima veoma dobre manevarske sposobnosti sa primarnom namerom da bude efikasan i u bliskoj manevarskoj borbi u vazduhu. Kasniji modeli sve su bolje opremljeni za izvođenje udara na zemlju i kompatibilni su sa sve većim brojem različitih naoružanja i opreme, uključujući rakete Storm Shadow, Brimstone i Marte ER.

Tajfun je imao vatreno krštenje tokom vojne intervencije u Libiji 2011. godine, kada su ga koristili Kraljevske ratno vazduhoplovstvo Velike Britanije (Royal Air Force - RAF) i italijansko vazduhoplovstvo (Aeronautica Militare) za izviđanje iz vazduha i udare na zemlju. Ovaj tip aviona je kasnije preuzeo zadatak primarne vazdušne odbrane većine država korisnika.

Za razliku od nekoliko aviona na ovoj listi, Typhoon je i dalje u proizvodnji. Prema podacima Airbusa, naručeno je 680 aviona, a 603 su već isporučena. Prema WAFD za 2025. godinu, u aktivnoj službi je 533 aviona, što ovaj borbeni avion stavlja na 8. mesto.

Suhoj Su-24: 400 aviona u upotrebi, koriste ga i Rusija i Ukrajina

Na zapadu poznat pod NATO nazivom Mačevalac (Fencer), Suhoj Su-24 je razvijen 1960-ih i imao je prvi let 1967. godine. Približno 1.400 aviona proizvedeno je između 1967. i 1993. godine, a i dalje je u službi u Siriji, Ukrajini, Alžiru i nekoliko drugih zemalja.

Najveća flota, očekivano, nalazi se u Rusiji. Ruske vazduhoplovne snage imaju nekih 260 Su-24, dok mornaričko vazduhoplovstvo ima oko 40, što čini ukupno oko 300 vazduhoplova ovog tipa različitih varijanti.

U trogodišnjem ratu između Rusije i Ukrajine, prema zapadnim procenama koje prenosi Aerotime, smatra se da je najmanje 39 ovih aviona uništeno, 25 na ukrajinskoj strani i 14 sa ruske strane.

Su-24 je lovac-bombarder sa visoko postavljenim krilima sa promenljivom geometrijom koja imaju četiri podešavanja: 16° za poletanje i sletanje, 35° i 45° za krstarenje na različitim visinama, i 69° za letove velikom brzinom na maloj visini.

Promenljiva geometrija krila pruža odlične performanse za STOL (kratko poletanje i sletanje), omogućavajući brzinu sletanja od 230 kilometara na čas, što je čak niže od Su-17, uprkos znatno većoj težini pri poletanju.

Su-24 pogone dva Saturn/Ljulka AL-21F-3A motora sa dopunskim sagorevanjem, svaki sa potisnom silom od 109,8 kN. U većini varijanti fiksirano naoružanje je jedan brzi Gš-6-23 top sa 500 granata, postavljen na donjoj strani trupa.

Iako primarna namena Su-24 nije dejstvo na ciljeve u vazduhu, već na zemlji, obično nosi dve ili četiri R-60 (NATO oznaka AA-8 Aphid) infracrveno navođene rakete, na Su-24M/24MK verzijama. U Ukrajini su Suhoj 24 avioni modifikovani da nose precizno vođeno naoružanje zapadnog porekla, poput Scalp EG/Storm Shadow krstarećih raketa.

Mirage 2000: Verovatno najlepši borbeni avion, više od 300 komada u upotrebi

Po mnogima jedan od vizuelno najlepših aviona ikada napravljenih - mada kažu De gustibus non est disputandum, odnosno da o ukusima ne treba raspravljati - Miraž 2000 (Mirage - fatamorgana) obavio je prvi let pre 45 godina, u martu 1978. godine.

Dizajniran od strane Dassault Aviation, Mirage 2000 je jednomotorni, višenamenski borbeni avion proizveden u Francuskoj. Ušao je u operativnu upotrebu 1984. godine i brzo je postao okosnica vazduhoplovnih snaga više zemalja.

Mirage 2000 je učestvovao u nekoliko sukoba, uključujući Zalivski rat 1991. godine, Kargilski rat između Indije i Pakistana 1999. godine, kao i UN i NATO angažovanja iznad nekadašnje Jugoslavije. Takođe je učestvovao u operacijama u Avganistanu, Libiji i Siriji, pokazujući svoju svestranost u misijama zaštite vazdušnog prostora i preciznih udara.

Jedini do sada priznato obaranje Mirage 2000 zabeleženo je 1995. iznad Pala tokom operacije Namerna sila (Deliberate Force), kada je lakim prenosnim protivvazduhoplovnim sistemom pripadnik Vojske Republike Srpske oborio Mirage 2000N francuskog vazduhoplovstva. Dvočlana posada spasla se katapultiranjem, ali je zarobljena po prizemljenju.

Danas je u službi oko 331 Mirage 2000 aviona širom sveta. Francuska, kao prvi korisnik, i dalje koristi više od 87 ovih aviona, koji se postepeno zamenjuju avionima Dassault Rafale, koji još nije ušao u listu prvih deset najbrojnijih aviona, ali će se sigurno uskoro naći na njoj.

Ostali veliki korisnici uključuju Indiju, UAE i Tajvan, od kojih svaki koristi oko 40 aviona u različitim varijantama. Manje flote postoje i u zemljama poput Grčke i Brazila.

Bez obzira na starost, Mirage 2000 je i danas veoma respektabilna platforma, sa brojnim unapređenjima koja produžavaju njegov operativni vek. Njegov prepoznatljiv dizajn delta krila i borbeni učinak učinili su ga jednim od najpoznatijih borbenih aviona svoje generacije.

(Aero.rs)