Vreme čitanja: oko 7 min.
Unternehmen Strafgericht: Operacija Kazna, dan kada je goreo Beograd
Vreme čitanja: oko 7 min.
Osim Beograda, Luftwaffe je sistematski bombardovala vojne aerodrome kod Skoplja, Kumanova, Niša, Zagreba, Sarajeva, Brežica i Ljubljane i onesposobila odbranu iz vazduha
Datum koji je crnim slovima ostao upisan u istoriju Beograda i Srbije, 6. april, je dan kada su 1941. bombarderi i lovci nemačkog ratnog vazduhoplovstva (Luftwaffe) sproveli Operaciju Kazna (Unternehmen Strafgericht) - bombardovanje prestonice tadašnje Kraljevine Jugoslavije.
Preporučujemo
Unapređenja u Vojsci Srbije: RV i PVO dobilo dva generala, zamenik komandanta RViPVO postao general-major
Vučić na Batajnici: Uskoro vesti o Rafalima, pokazani novi H145M i kaponiri za dežurne lovce MiG-29
Odmazda (kako se reč Strafgericht takođe može prevesti) Hitlerove Nemačke nad Jugoslavijom i njenim glavnim gradom sprovedena je zato što je 27. marta 1941. u vojnom puču svrgnut regent, Knez Pavle Karađorđević, koji je odobrio potpisivanje Trojnog pakta dva dana pre toga.
Istorijski fakti o Trojnom paktu
Ovim dokumentom, koji su u bečkom dvorcu Belvedere 25. marta sa jugoslovenske strane potpisali tadašnji predsednik vlade Dragiša Cvetković i ministar spoljnih poslova Aleksandar Cincar-Marković, Kraljevina Jugoslavija dobila je povlašćen status u okviru Trojnog pakta.
Nemačka i Italija pismeno su se obavezale da neće tražiti prolaz i prevoz svojih trupa preko teritorije Jugoslavije, kao i da će poštovati suverenitet i integritet zemlje. Uz to, obavezale su se da neće tražiti vojnu pomoć od Beograda.
Svoj potpis na dokument o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu stavili su i ministar spoljnih poslova Trećeg Rajha Joakim fon Ribentrop, italijanski ministar spoljnih poslova grof Galeaco Ćano i japanski ambasador u Berlinu general Hiroši Ošima.
Dva dana kasnije, u vojnom puču do kog je došlo nakon masovnih demonstracija u Beogradu, grupa oficira na čelu sa generalom Vojnog Vazduhoplovstva Borivojem Mirkovićem zbacila je s vlasti tročlano kraljevsko namesništvo, kneza Pavla Karađorđevića, dr Radenka Stankovića, dr Ivu Perovića i vladu Cvetković-Maček.
Pučisti su bili podstaknuti od pojedinih antinemačkih opozicionih krugova, uz vojna i politička obećanja Velike Britanije, koja je izvršila svoj pritisak preko Anglikanske crkve i na Srpsku pravoslavnu crkvu i patrijarha Gavrila Dožića. Istovremeno, podsticaj zaverenicima za puč je dat i od strane Moskve koja je time želela da odloži nemački napad na SSSR, koji se uveliko pripremao.
Na dan kad je izvršen puč, dotadašnji prestolonaslednik Petar II Karađorđević (koji je imao 17.5 godina) je proglašen punoletnim i postavljen je na presto. Na čelo vlade došao je armijski general Dušan Simović, koji je preuzeo i dužnost načelnika Generalštaba.
Hitlerova Odmazda iz Direktive 25
Dan nakon što je u Beogradu izvršen prevrat, Hitler je izdao Direktivu 25 u čijoj prvoj tački se navodi da "Jugoslaviju treba smatrati neprijateljem i u slučaju da uskoro da izjavu lojalnosti, pa je zato treba razbiti što je moguće pre."
U tački tri Hitler je precizirao da će "čim budu prikupljene dovoljne snage i vremenske prilike to dopuste, vazduhoplovstvo danonoćnim vazdušnim napadima razoriti terenska postrojenja (ratne aerodrome) jugoslovenskog vazduhoplovstva, kao i Beograd."
Pripreme su trajale osam dana. A onda je 6. aprila, Beograd - prema istorijskim podacima - praktično do temelja uništen u četiri nemačka dnevna i jednom nofćnom napadu iz vazduha.
U prvom talasu bombardovanja, između 6.55 i 7.30 učestvovalo je 160 srednjih dvomotornih bombardera Ju-88, Do-17 i He111, kao i 74 obrušavajuća jednomotorna bombardera Junkers Ju 87 Stuka. Bombardere su obezbeđivali 30 dvomotornih lovaca Messerschmitt Bf 110 i 100 jednomotornih lovaca Messerschmitt Bf 109.
Njima su se suprotstavili piloti Šestog lovačkog puka, sastavljenog od 32. vazduhoplovne grupe (103, 104 i 142 eskadrila koje su u aprilskom ratu dejstvovale sa ratnog letišta Prnjavor kod manastira Krušedol u Sremu) i 51. lovačke grupe sastavljene od 102. 161. i 162.lovačke eskadrile, koje su na raspolaganju imale 33 lovca Me-109 i šest domaćih lovaca Rogožarski IK-3.
Messerschmitt Bf 109 bio je okosnica lovačke avijacije nacističke Nemačke. Ovaj avion, inače najmasovnije proizveden u istoriji vazduhoplovstva (od 1936. do 1945. proizvedeno je više od 34.200 primeraka u raznim varijantama), nalazio se i u naoružanju Kraljevine Jugoslavije koja je nabavila 73 letelice varijante E (nazvan Emil), ali je uoči napada imala 54 ispravna aviona ovog tipa.
Domaći IK-3 bio je za to vreme iznenađujuće kvalitetan avion, ako se uzme u obzir da je Kraljevina Jugoslavija bila zemlja u kojoj se nisu pravili složeniji tehnički aparati, ali jesu avioni.
Predstavljao je kombinaciju karakteristika britanskog Hawker Hurricane i nemačkog Messerschmitt Me-109, ali je po svojim performansama najviše ličio na francuski Morane-Saulnier MS.406, koji je imao isti motor kao jugoslovenski avion, ali je bio nešto sporiji. Nažalost, razvijen je prekasno, a proces proizvodnje nije bio prilagođen brzoj, serijskoj proizvodnji.
Odbrani Beograda pridružio se i Hawker Hurricane Mk I iz 52. lovačke grupe 2. lovačkog puka stacioniranog u Kniću koji je stigao iznad Beograda, naišao na nekoliko ponirućih bombardera i prema nekim izvorima uništio jednu Stuku.
Tokom prvog napada, prema jugoslovenskim izvorima oboreno je 15 nemačkih aviona i 5 jugoslovenskih, a još 6 je bilo teško oštećeno. Piloti nemačke 77. lovačke eskadre tvrdili su da je 10 jugoslovenskih letelica oboreno i još 6 uništeno na zemlji.
U svom kratkotrajnom, ali herojskom otporu piloti Šestog puka su uspeli da obore više od 40 aviona Lufwaffe (u zavisnosti od izvora - od 42 do 48, dok je sudbina 10 nemačkih letelica ostala nepoznata).
Deset pilota Šestog puka i jedan pilot Drugog puka položili su svoje živote u vazdušnim borbama nad prestonicom tokom operacije Strafgereicht koja se odvijala pod direktnom komandom general-pukovnika Aleksandera fon Lera. On je kao vazduhoplovni izviđač leteo u okolini beograda početkom Prvog svetskog rata u činu poručnika austro-ugarske vojske.
Prvog dana u odbrani Beograda poginuli su piloti Miloš Žunić, Karlo Štrbenk, Dobrica Novaković, Dušan Borčić.
Dan kasnije, živote su položili Mihael Klavora, Vladimir Gorup, Branislav Todorović, Jovan Kapešić, Milivoje Bošković i Milutin Petrov. Svoj život za otadžbinu dao je i pilot Živica Mitrović (2. lovački puk).
Izdaja kumovala preciznosti
Pre Beograda koji je 3. aprila proglašen otvorenim (nebranjenim) gradom, Luftwaffe je sistematski tog 6. aprila u 5:10 bombardovao vojne aerodrome kod Skoplja, Kumanova, Niša, Zagreba, Brežica Sarajeva i Ljubljane. Jugoslovenska avijacija je tom prilikom izgubila 64 borbena aviona na zemlji. Jedino je 36. lovačka grupa, bazirana na aerodromu kod Kumanova uspela da pruži otpor, obori četiri nemačka aviona, a izgubi 11 letelica.
U prvom talasu bombardovanja jugoslovenske prestonice pogođena je beogradska elektrana, pošta sa telegrafskim i poštanskim službama, sedište Ministarstva vojske i mornarice, zgrada Vrhovne komande, zgrada Vojne akademije, Kraljev dvor na Dedinju, kasarna Kraljeve garde na Topčideru, štab Žandarmerije, aerodrom u Zemunu, Kalenića pijacu, gimnazije, školske zgrade, bolnice, čak i skloništa.
U toku dana Beograd je još tri puta bombardovan: Drugi talas usledio je oko 10:00 i trajao je oko sat vremena. Tokom tog napada glavni grad Jugoslavije bombardovalo je 57 Stuka i 30 Messerschmitta. U trećem napadu, u 14:00 učestvovalo je 94 bombardera Ju-87, Ju-88 i He 111 u pratnji 60 lovaca Messerschmitt Bf-109, a u četvrtom, dva sata kasnije - 82 Do-17 i 60 lovaca Bf-109 u pratnji. Nešto pre ponoći, Beograd je peti put bio na meti Luftwaffe: ovaj put bombe je bacilo 17 vazduhoplova Do-17.
Istoričari spekulišu da je razlog za visok procenat uništenih strateški važnih meta kriv kapetan Vladimir Kren koji je 3. aprila 1941. (po nekim istoriografskim podacima 1. aprila 1941.) prebegao Nemcima, otkrivajući im lokacije više vojnih sredstava i šifre Vazduhoplovstva Vojske. Kren je kasnije imenovan za zapovednika ratnog zrakoplovstva u Pavelićevoj NDH, u kom se od samog početka našao još jedan nekadašnji oficir Kraljevine Jugoslavije:
Već prvog dana bombardovanja Beograda, pukovnik Dragutin Rubčić razrešio je dužnosti majora Aduma Romea, komandanta 51. lovačke grupe “zbog oklevanja i kukavičluka”. Romeo se po uspostavljanju NDH pridružio Pavelićevim trupama i leteo na tromotornom italijanskom bombarderu Savoja Marketi SM79. Oboren je 1942. i zarobljen od strane partizana i odbio njihovu ponudu da im se pridruži. Šest meseci kasnije je razmenjen i vratio se u zrakoplovstvo NDH sve do 25. septembra 1944. kada je prebegao u partizane.
Prema podacima koje navodi Muzej grada Beograda, u bombardovanju glavnog grada tadašnje Kraljevine Jugoslavije koje je trajalo do 12. aprila je učestvovalo ukupno 880 aviona, a izbačeno je oko 440 tona razornih i zapaljivih bombi. Korišćene su, takođe, i specijalne padobranske mine od 1.000 kg čija je eksplozivna moć izazivala strahovita razaranja.
Heroji protiv silnika
Vazduhoplovstvo Vojske Kraljevine Jugoslavije raspolagalo je sa 470 borbenih aviona u jedinicama prve linije, od čega je na dan početka rata bilo tek 275 vazduhoplova: svega 77 savremenih borbenih aviona moglo je biti upotrebljeno za odbranu Beograda nasuprot stotina nemačkih lovaca i bombardera.
Tačan broj žrtava bombardovanja nikada nije utvrđen jer je određen broj stradalih trajno ostao zatrpan pod ruševinama. Prema zvaničnim podacima uprave grada Beograda poginulo je 2.271 lice, dok se u jednom nemačkom izveštaju navodi oko 4.000 osoba, računajući i poginule koji nisu iskopani ispod urušnih objekata. Više stotina građana nastaradalo je u javnim skloništima koja su takođe bila meta vazdušnih napada — u porti Vaznesenjske crkve, Karađorđevom parku.
U napadu je porušeno 714 zgrada, 1.888 je pretrpelo veću štetu, a 6.615 manju. Ukupan broj oštećenih zgrada iznosio je 9.365 ili skoro 50% stambenog fonda. Vodovodna mreža je oštećena na 360 mesta, a uništeno je i 59.528 metara tramvajske mreže, 76 tramvajskih vozila (od 104) i 48 autobusa (od 87).
(Aero.rs)
Povezane vesti
50 godina borbenog aviona Tornado: Ratovao u Iraku, Srbiji, Libiji, Siriji i protiv ISIS
Nemački Eurofighter Typhoon presreo ruski špijunski avion iznad Baltika: Iljušin nije uključio transponder
Merkel One ide na doboš: Nemačka prodaje na onlajn licitaciji državne VIP avione
Video: RV i PVO Vojske Srbije na aeromitingu povodom 100 godina avijacije u Severnoj Makedoniji
Aero Telegraf zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.
Nikolas
A TEK STO SU NAS NASI SAVEZNICI SATIRALI PRI KRAJU RATA GORE OD NEMACA NA MOLBU NASEG JOSKE FERDINANDA -POGINULIMA SE NEZNA BROJA!!!
Podelite komentar