Avion američkih specijalnih snaga iznad Srbije: Šta je MC-130J Commando II i koja je njegova misija ovde

U utorak (16. septembar) je na niški aerodrom Konstantin Veliki sleteo avion američkog ratnog vazduhoplovstva MC-130J Commando II, posebna varijanta poznatog transportnog aviona C-130 Hercules namenjena podršci specijalnim operacijama. Sutradan, ovaj avion je obavio najmanje dva leta iznad centralne Srbije, sa zadržavanjem i kruženjem severozapadno od Čačka, iznad Pranjana.

U domaćoj javnosti i na stranicama medija, uključujući i one sa epitetom ozbiljnih i informativnih, uz prenošenje tačne informacije da je u pitanju letelica koju koriste američke specijalne snage, pojavio se niz pretpostavki zašto je ovaj avion u Srbiji i šta tu radi: Od ocene da „možda ima veze sa određenim mirovnim misijama koje SAD vode na Sinaju“ do toga da je poseta „ možda u vezi sa vojnom paradom, da dovode određene delegacije koje će prisustvovati vojnoj paradi u subotu ili zbog najave određene borbene tehnike koja će se pojaviti“.

Preporučujemo

Iznete su i pretpostavke „da se Srbija koristi za odmor posada pred određene aktivnosti prema Bliskom istoku“ ili da su u pitanju „određene aktivnosti u bazi Jug kod Bujanovca gde se obučavaju mirovne misije“.

Misteriju – koja u stvari nikada nije ni postojala – otklonio je Aleksandar Titolo, otpravnik poslova ambasade Sjedinjenih Američkih Država u Beogradu, na proslavi 78. godišnjice osnivanja – preciznije odvajanja od kopnene vojske – američkog ratnog vazduhoplovstva (United States Air Force – USAF) u rezidenciji ambasade SAD u Beogradu u sredu uveče. On je u pozdravnom govoru rekao da se u Srbiji trenutno nalaze dva američka vojna aviona: MC-130J USAF i leteća cisterna KC-135 Stratotanker vazduhoplovstva Nacionalne garde Ohaja (Ohio Air National Guard).

Planirano je da MC-130J Commando II učestvuje na obeležavanju godišnjice misije Halijard, operacije spašavanja oborenih savezničkih avijatičara u Drugom svetskom ratu iz okupirane Srbije u petak 19. septembra, kao i u zajedničkim uvežbavanjima američkih specijalnih snaga sa pripadnicima Specijalne antiterorističke jedinice MUP Srbije. Leteća cisterna KC-135, koja je ujedno i transportni avion, i njegova posada iz Ohaja relativno su često viđeni gosti u Srbiji, s obzirom na strateško partnerstvo dve države i razvijenu vojnu saradnju.

Prema javno dostupnim podacima sa servisa za praćenje letova preko ADS-B podataka, vidi se da je avion MC-130J, koji je identifikovan oznakom 09-6207, u Niš došao iz baze RAF Mildenhol u Engleskoj, sa sletanjem u Zadru. Prema dostupnim podacima, ova letilica se nalazi u sastavu  67. eskadrile za specijalne operacije Noćne sove (67th SOS Night Owls) koja spada pod 752. grupu za specijalne operacije (752nd Special Operations Group)

Zanimljivo je da je prilikom preleta iz Zadra u Niš, iz nekog razloga, očigledno izbegao ulazak u vazdušni prostor Bosne i Hercegovine i preko Slavonije i severne Srbije došao do Niša. Sutradan, 17. septembra, obavljena su dva leta: jedan oko podne, trajanja nešto manje od dva sata, i jedan popodnevni, nešto duži od sat vremena, pokazuju podaci sa servisa Flightradar24.com.

Lockheed Martin MC-130J Commando II (Lokid Martin MC-130J Komando II, engl. komandos), kako je puno ime ove letelice, nastao je razvojem i opremanjem sofisticiranom elektronikom i posebnom opremom čuvenog transportnog aviona Lockheed C-130 Hercules, preciznije njegove najmodernije C-130J Super Hercules varijante koja se danas proizvodi. Starije varijante, MC-130E Combat Talon i MC-130P Combat Shadow, povučene su iz operativne upotrebe.

USAF u svojoj zvaničnoj komunikaciji navodi da je Commando II namenjen da „izvodi tajne i low-profile (odnosno što manje primetne) operacije, bilo samostalno ili u sadejstvu vazduhoplova, danju, noću i u lošim vremenskim uslovima. MC-130J koristi se za ubacivanje i izvlačenje specijalnih snaga, kao i njihovo snabdevanje putem desantiranja padobranima ili sletanjem.“

Američko vazduhoplovstvo na svojim zvaničnim internet stranicama navodi da je jedna od misija MC-130J „ulaženje u politički osetljive ili neprijateljske teritorije“, kao i da „prvenstveno leti noću kako bi smanjio verovatnoću vizuelnog otkrivanja“.

Očekivano za moderni avion, kokpit je u potpunosti digitalan (tzv. glass cockpit) sa digitalnom avionikom i višefunkcionalnim prikazivačima (MFD). MC-130J poseduje potpuno digitalnu konzolu za operatora borbenih sistema (CSO – Combat System Operator); prikazivače u vidnom polju (HUD); integrisane navigacione sisteme sa dvostrukim inercijalnim navigacionim sistemom (INS) i globalnim pozicionim sistemom (GPS); niskoenergetski kolor radar; AN/AAS-52(V) elektro-optički infracrveni napadno-navigacioni sistem; dvostruki satelitski sistem za razmenu glasa i podataka, između ostalog. Ukratko – šta postoji od avionike, a može da mu bude potrebno, verovatno se nalazi u Commando II.

MC-130J pogone četiri nova turbo-propelerska motora Rolls-Royce AE 2100D3 sa šestokrakim, kompozitnim propelerima. Pored standardnih infracrvenih i radarskih „mamaca“ za samoodbranu, Commando II opremljen je i sistemom LAIRCM (Large Aircraft Infrared Countermeasures) koji ga dodatno štiti od pretnji sa zemlje, a uključuje senzore za detekciju raketa i laser koji „zbunjuje“ projektile i skreće ih s kursa, odnosno dalje od aviona na koji su usmerene.

MC-130J deli zajedničke sisteme sa verzijama HC-130J Combat King i letećom topovnjačom AC-130J Ghostrider.

Komanda specijalnih snaga američkog vazduhoplovstva (Air Force Special Operations Command – AFSOC) namerava da dodatno unapredi sposobnost MC-130J da preživi i deluje u neprijateljskom okruženju u okviru Capability Release 2 programa, što uključuje radar za praćenje i izbegavanje terena (TF/TA), kao i RFCM (Radio Frequency Countermeasure) i AbMN (Airborne Mission Networking) elektronske sisteme.

Ovo nije prvi put da je MC-130J leteo iznad Pranjana: pre dve godine je takođe napravio „komemorativni prelet“ bez sletanja u Srbiju, dok je prošle jeseni boravio u Srbiji, takođe na niškom aerodromu, a realizovano je i više skokova, uključujući i noćne sa pripadnicima SAJ, o čemu je Aero.rs pisao.

Podsetimo, Operacija Halijard (Operation Halyard) trajala je od početka avgusta do kraja 1944. i osmišljena je od strane američke obaveštajne službe OSS sa ciljem izvlačenja oborenih savezničkih avijatičara koji su uspeli da se spasu iskakanjem iz aviona.

Operacija Halijard – ili bar njen aktivni deo, odnosno izvlačenje oborenih posada – počela je u martu 1944. godine, kada je komandant JVUO general Dragoljub Mihailović naredio izgradnju piste sa koje je obavljana vazdušna evakuacija savezničkih pilota i u čijoj su izgradnji učestvovali meštani Pranjana i okolnih sela.

Prema istorijskim podacima, preko improvizovanih pista u Srbiji i Bosni i Hercegovini evakuisano je oko 500 savezničkih avijatičara, od čega 417 Amerikanaca.

MC-130J Commando II nije nimalo slučajno izabran bude letilica koja učestvuje u očuvanju sećanja na misiju Halijard. Ovaj tip aviona danas ima, izneđu ostalog, upravo ulogu koju su u Pranjanima tokom drugog svetskog rata imali legendarni Douglas C-47 Skytrain, u Evropi poznati po britanskom nazivu Dakota: Izvlačenje prijateljskih snaga iz neprijateljskog okruženja.

(Aero.rs)